خانواده در سراسر جهان ؛ متنوع اما مشابه +عکس

خانواده به عنوان اولین و مهم ترین نهاد جامعه نقش بسزایی در زندگی افراد دارد.روان شناسان و جامعه شناسان بر اهمیت خانواده در رشد فردی و اجتماعی تاکید بسیار دارند و کمتر کسی را می توان پیدا کرد که این اهمیت را نادیده بگیرد.امروز با پیچیده تر شدن جوامع انسانی و به طبع آن سریع تر و ماشینی شدن سبک زندگی می توان به متفاوت تر شدن نقش افراد در خانواده اشاره کرد.به طوریکه این تفاوت ها در شکل ، اندازه و چیدمان اعضای خانواده ،دغدغه ها و روابط میان فردی نیز تاثیر گذاشته است. با تمام این تفاسیر آیا به راستی مفهوم خانواده دستخوش تغییر شده است؟

طبق تعریف جامعه شناسان و روان شناسان، اصطلاح خانواده گاه به گروهی از افراد كه روابط « زن وشوهری » ، يا « پدر ومادر – فرزندی » ميانشان وجود دارد اطلاق مي شود وگاه مفهومی از يك گروه اجتماعی محدود را در بر دارد كه افرادش با روابط گوناگونی ، كه لزوماً روابط خويشاوندی نيست به يكديگر مر بوطند .

خانواده زن وشوهری يا هسته ای – شامل پدر و مادر و فرزندان – بر اساس ازدواج به وجود مي آيد و دارای و ظايف عاطفی ،مذهبی ،تربيتی ،جنسی و...است و مشخصه آن روابط ميان پدر و مادر ، والدين و فرزندان و خواهران و برادران است .

خانواده به مفهوم محدود آن عبارت است از يك واحد اجتماعى، ناشى از ازدواج يك زن ويك مرد كه فرزندان پديد آمده از آنان خانواده را تكميل مى كند. تعريف ديگرى، خانواده را گروهى از افراد مى داند كه از راه خون ، زناشويی و يا فرزند پذيری با يكديگر ارتباط می يابند و طی يك دوره ی زمانی نامشخص ، باهم زندگی می كنند. آنتونی گيدنز جامعه شناس انگليسی نيز خانواده را گروهی از افراد مي داند كه با ارتباطات خويشاوندی مستقيماً پيوند يافته اند و اعضای بزرگسال آن مسئوليت مراقبت از كودكان را برعهده دارند. پيوندهای خويشاوندی ارتباطات ميان افراد است كه يا از طريق ازدواج برقرار گرديده اند ، يا از طريق تبار كه خويشاوندان خونی (مادران ، پدران ، فرزندان ديگر ، پدربزرگ ها و غيره ) را با يكديگر مرتبط می سازد. و ازدواج عبارت است از پيوند جنسی از نظر اجتماعی به رسميت شناخته شده و پسنديده بين دو نفر بزرگسال.

خانواده درتمام جوامع شکل و الگوی واحدی نداشته است. مطالعات به وضوح نشان می‌دهند که می‌توان خانواده‌ها را براساس الگوی زندگی‌شان به انواع مختلف تقسیم کرد. بعضی تقسیمات خانواده را بهخانواده‌های پدر سالار (Patriarchy) و مادر سالار (Matriarchy) و بعضی دیگر خانواده را بصورت چند همسری (palygamy) ، تک همسری (Monogamy) ، درون همسری (Endogamy) و برون همسری (Exogamy) تقسیم کرده‌اند. ولی یک تقسیم بندی کلی که انواع دیگر خانواده را شامل شود، تقسیم آن به خانواده هسته‌ای (Nuclear family) و خانواده گسترده (Extended family) است.

تعریف خانواده هسته‌ای

خانواده‌ای که آن را زن و شوهر و فرزندان یا زن و شوهر بدون فرزند تشکیل می‌دهد، اصطلاحا خانواده هسته‌ای می‌نامند.

ویژگی‌های خانواده هسته‌ای

ابعاد

خانواده هسته‌ای در مقایسه با خانواده گسترده دارای ابعاد کوچکتری است و فقط از زن و شوهر و فرزندان ازدواج نکرده تشکیل می‌شود. این نوع خانواده بنیان جوامع صنعتی کنونی را تشکیل می‌دهد و در ارتباط با گسترش شهرنشینی و توسعه صنعتی شکل گرفته‌اند.

کارکردها

در خانواده‌های هسته‌ای ، دیگر وظایف و کارکردهایی که از روزگاران قدیم برعهده خانواده بوده است، خبری نیست. این کارکردها ( مانند کارکرد تولیدی و اقتصادی ، کارکرد آموزشی و تربیتی و … ) برعهده موسساتی خارج از محیط خانواده قرار گرفته‌اند.

عدم گسترش

یک خانواده هسته‌ای هیچگاه گسترش نمی‌یابد و به مجرد رسیدن فرزندان خانواده به سن قانونی و ورود به اجتماع به عنوان عضوی فعال از خانواده دوری می‌گزینند و خود ، خانواده مستقل و هسته‌ای دیگری را بوجود می‌آورند. بنابراین خانواده هسته‌ای با پراکنده شدن اعضا آن و سپس با فوت پدر و مادر یا درصورت جدایی آنها از یکدیگر متلاشی می‌گردد.

انواع خانواده هسته‌ای

خانواده هسته‌ای نوع اول

ملاک تعلق به این نوع خانواده تحصیلات است تا درآمد. تحصیلات رئیس خانواده معمولا دیپلم یا بالاتر از آن است. همسر او نیز تحصیلاتی در همین حدود یا کمی پایین تر دارد و گاهی کار هم می‌کند. زن و مرد با تساوی زندگی می‌کنند و در امور خانواده بصورت مشترک تصمیم می‌گیرند. همین مطلب ممکن است منجر به بروز اختلافات بیشتری نسبت به سایر انواع خانواده شود. تمایل به رفاه بیشتر ، آپارتمان نشینی ، بالابودن سطح مصرف ، برنامه ریزی برای تعطیلات و اوقات فراغت و تعهد اجتماعی پایین خانواده به شبکه خویشاوندی از ویژگی‌های خاص این نوع خانواده هسته‌ای است. ازلحاظ درآمد و شغل ، خانواده‌های اداری با درجات بالا یا مشاغل آزاد پر درآمد (نظیر وکالت ، طبابت و …) و تاحدودی کارمندان شرکتهای خصوصی ممکن است دراین گروه قرار گیرند.

خانواده هسته‌ای نوع دوم

در این نوع خانواده هسته‌ای ، تحصیلات رئیس خانواده پایین تر از دیپلم است و او برتری کامل خود را در محیط خانواده حفظ کرده است. تصمیمات مهم را اتخاذ می‌کند و زن نیز مطیع است. افراد خانواده معمولا در محیط کوچکی زندگی می‌کنند. عدم کار زن درخارج از خانه ، تمایل به داشتن فرزندان زیاد ، وجود اعتقادات مذهبی قوی ، عدم برنامه ریزی مناسب برای گذراندن تعطیلات و اوقات فراغت و جدا بودن تفریحات زن و مرد و … از ویژگی‌های خاص این نوع خانواده هسته‌ای است. از لحاظ درآمد و شغل ، مرد در کارهای دستی (نظیر کارگری ، خدمات اداری پایین یا خدمات بازرگانی کوچک و صنایع کوچک) فعالیت می‌کند. دراین خانواده‌ها مرد نان آور خانواده است.

خانواده هسته‌ای مهاجر

این نوع خانواده بیشتر از مهاجرین روستاها و شهرهای کوچک تشکیل شده است و هنوز جامعه شهری آنها را کاملا جذب نکرده است، و از نظر اجتماعی و مکانی حاشیه نشین نامیده می‌شوند. به خاط فقدان شبکه خویشاوندی در شهر محل اقامت ، خانواده تعهد اجتماعی زیادی ندارد . به همین جهت افراد آن زیاد احساس غربت می‌کنند. مرد رئیس خانواده است و در امور خانوادگی برتری کامل خود را حفظ کرده است. ازلحاظ درآمد و شغل رئیس خانواده در خدمات جز یا دربعضی صنایع (نظیر صنایع ساختمانی) به عنوان کارگر غیر ماهر مشغول کار است. درآمد او پایین است. به همین جهت مسکن فقیرانه‌ای دارند و از لحاظ سایر الزامات زندگی در مشکلات متعددی به سر می‌برند.

تعریف خانواده گسترده

خانواده گسترده ، خانواده‌ای است که بر اساس بستگی‌های نسبی و سببی استوار است و شامل چند گروه خونی و چند گروه زناشویی می‌شود.

ویژگی‌های خانواده گسترده

خانواده گسترده فرزندان خود را پس از ازدواج در خود جای می‌دهند و گسترش آن نیز به همین لحاظ است، و به این ترتیب ممکن است چند نسل زیر یک سقف و دریک خانه مشترک زندگی کنند. در این شکل از خانواده پدر و مادر اصلی مرکز ثقل خانواده را تشکیل می‌دهند. پسرها ، نوه‌ها و عروس‌ها از آنها اطاعت می‌کنند و اگر پدر و مادر به علت کبرسن نتوانند وظایف سرپرستی را انجام دهند. پسر ارشد جای آنها را می‌گیرد. دخترها پس از ازدواج خانه پدری را ترک کرده و بنابراین خانواده گسترده غالبا به شکل پدر مکانی است. پدر نقش اصلی را در تربیت فرزندان برعهده دارد، دایره همسر گزینی محدود و تعهدات اجتماعی غالبا زیاد است. غالبا فرزندان شغل پدر را بر می‌گزینند. وظایف متعدد و سنگینی (نظیر تولید خانوادگی ، اجتماعی و فرهنگی کردن کودکان ، نگهداری از پیران و حمایت کامل از اعضا و … ) برعهده این نوع خانواده است.

همان طور که ذکر شد امروزه با پیشرفت جوامع بشری و تغییر سبک زندگی آیا می توان انتظار داشت که شکل خانواده و کارکرد آن دستخوش تغییر شده باشد؟

در ادامه سایت نا گهان توجه شما را با مجموعه عکس های خانوادگی از کشور های مختلف که توسط Michele Crowe گرفته شده است جلب می نماید. شما با دیدن این عکس ها درخواهید یافت که اگرچه عوامل بیشماری چون فرهنگ ،موقعیت جغرافیایی، آب و هوا و عوامل روان شناختی و اجتماعی در شکل گیری و کارکرد خانواده نقش دارد اما در همه ی دنیا خانواده با در عین تفاوت ها و پیچیدگی ها مفهومی یکسان دارد وآن یعنی: اولین جمعی که در آن چشم گشودید ، احساس آرامش، شادی و تعلق خاطر دارید.

سایت نا گهان برای تک تک شما بهره مند بودن از خانواده ای شاد ، صمیمی و آرامش بخش را آرزو می کند.