سایت تفریحی سرگرمی آموزشی ناگهان
در این بخش از سایت ناگهان برآنیم که شما را در مقاله ی ذیل با زعفران، این طلای سرخ بیشتر آشنا سازیم و تمام نکات قابل توجه را که از نظرها پنهان مانده، بازگو کنیم.
در ابتدا اگر بخواهیم واژه ی زعفران را بررسی کنیم باید بگوییم در لغتنامه ریشه‌شناسی آمده‌است که واژهٔ زعفران از طریق زبان عربی به زبان‌های دیگر راه یافته و اصل ریشه آن نامعلوم است. اما در حقیقت در خصوص این واژه نیز مانند بسیاری از واژه‌های دیگر غربی‌ها در مورد منشاء عربی آن به خطا رفته‌اند ریشه این واژه به پارسی باستان و به سانسکریت برمی گردد و درشاهنامه نیز با تلفظ زعفران آمده‌است. این واژه در متون عربی سابقه کمتری از زبان فارسی دارد و متون عربی که واژه زعفران را بکار برده‌اند به کتب ایرانیانی مانند ابوعلی سینا و رازی برمی گردد. گیاه زعفران بومی ایران و هند است و در هیچ کشور عربی بصورت طبیعی نمی‌روید. نام علمی گیاه زعفران Crocus sativus می باشد.
اما درباره ی خود گیاه زَعفَران یا زرپران - saffron باید بگوییم گیاهی کوچک نیمه گرمسیری به ارتفاع 10 تا 30 سانتی متری است و در نقاطی که دارای زمستانهای ملایم و تابستان گرم و خشک باشد بخوبی می‌روید. مقاومت زعفران در مقابل سرما زیاد است و لیکن چون دوران رشد آن مصادف با پائیز و زمستان و اوایل بهار است طبعا در این ایم به هوای مناسب و معتدلی نیاز دارد. در دوره خواب یا استراحت گیاه (تابستان) بارندگی یا آبیاری برای آن مضر است بنابراین کشت و کار آن در مناطق گیلان و مازندران و مناطق گرم جنوب کشور معمول نیست. اراضی آفتاب گیر و بدون درخت که ضمنا در معرض بادهای سرد نیز نباشد برای رشد زعفران مناسب است. با این وجود در برخی از روستاهای بیرجند و قائن در زیر سایه بوته‌های زرشک و درختان بادام که در تابستان کمتر آبیاری می‌شوند کاشته میشود. حداکثر دمای این گیاه بین 40 تا 35 درجه سانتیگراد و در ارتفاع بین 1300 تا 2300 متر از سطح دریا عملکرد خوبی را نشان داده است.
سابقهٔ کاشت زعفران در ایران به بیش از ۳۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. این گیاه رنگی و گران‌بهای چندین ساله، بدون ساقه‌است و پیاز دارد و چون درخاک کویر به عمل می‌آید، به طلای سرخ و یا طلای کویر شهرت یافته‌است. زعفران به علت طعم و رنگ و عطر عالی، کاربردهای فراوانی در تولید فراورده‌های غذایی، دارویی و شیمیایی دارد و با توجه به محدودیت کشت و تولید، از فراورده‌های گران‌قیمت به شمار می‌رود
زعفران ماده غذایی با ارزشی است که به مقدار کم از گیاه زعفران بدست می آید در واقع از هر 100 تا 200 هزار گیاه زعفران، حدود 5 كيلوگرم گل زعفران بدست می آيد كه وزن 5 کیلوگرم زعفران تازه بعد از خشك شدن به يك كيلوگرم می رسد. همچنین یک کارگر باید ۴۰ ساعت کار کند تا ۱۵۰/۰۰۰ گل را بچیند
ترکیبات مهم زعفران
زعفران گیاهی است از تیره‌ی زنبقیان، سردهٔ زعفران که ویژگی سرخوشی داشته و امروزه برخی شرکت‌های دارویی اروپایی از آن بعنوان اینتگراتور ضد افسردگی استفاده می‌کنند
ترکیبات زرد رنگ و محلول در آب که از مشتقات کروستین به شمار می روند.
ترکیبات تلخ آن پیکروکروسین و ترکیب معطر آن سافرانال می باشد.
حدود ده درصد روغن ثابت دارد که شامل اسید اولئانولیک می باشد.
ریبوفلاوین از دیگر ترکیبات موجود در زعفران است.
اثرات مهم
در طب عوام به عنوان آرام بخش، مسکن، ضداسپاسم و مقوی معده مصرف می شود. در تغذیه به عنوان معطر کننده، طعم دهنده و رنگ کننده (زعفران باعث ایجاد رنگ زرد طلایی خوش رنگ، بوی مطبوع و مزه ای خوب، در غذاها می شود) به کار می رود.
با توجه به رنگ بسیار غلیظی که از آن تولید می شود در صنایع آرایشی، داروسازی، قنادی، و تهیه لیکورها از آن استفاده می شود. رایج ترین شکل زعفران، مدل خشک شده یا پودری آن است، اما شما می‌توانید مکمل‌های زعفران را هم از برخی از فروشگاه‌های خوراک گیاهی تهیه کنید. تنها مقدار کمی از این چاشنی کافیست تا از فوایدش بهره‌مند شوید، و بیشترین میزانی که باید روزانه مصرف نمایید، بین نیم تا یک گرم از این ادویه با ارزش است. از زعفران می‌توان برای ماساژ، انواع سوپ، نوشیدنی‌های گرم یا داروهای تلخ استفاده کرد. می‌توانید زعفران را در بیشتر فروشگاه‌های غذایی ارگانیک و خواروبارفروشی‌ها پیدا کنید، و قرص‌های مکمل آن هم در عطاری‌ها موجود است. حالا نگاهی دقیق‌تربه این گیاه جادویی می‌اندازیم تا پرده از فواید بیشمارش برداریم.
ارزش غذایی زعفران
زعفران چاشنی و رنگ دهنده غذا می باشد که باعث طعم و عطر عالی آن می شود. زعفران موجب كاهش چربی و كلسترول خون می گردد. زعفران آرام بخش، اشتها آور، ضد اسپاسم، پيشگيری كننده از بيماريهای قلبی و سرطان، تقويت کننده حافظه و كاهش دهنده فشار خون است. از گیاه زعفران در درمان بیماری آسم، بيماريهاي پوستی، بیماری های چشم، عفونت ادراری، يرقان، پيش انداختن قاعدگی، رفع نفخ شكم ، درمان معده درد و درمان کم خونی استفاده می شود.
زعفران به هضم غذا کمک می کند و تقویت کننده معده می باشد و به عنوان مسکن بویژه در دردهای لثه کاربرد دارد.
سلامت سیستم ایمنی
هرچند اغلب فکر می‌کنیم ادویه‌ها، فواید خاصی ندارند و صرفا ابزاری برای مزه دادن به غذا هستند، اما واقعیت این است که ادویه‌ها، حاوی مقادیر زیادی از مواد مغذی خاص مانند ویتامین ث می‌باشند. زعفران دارای مقدار زیادی منگنز، ویتامین C، آهن ، پتاسیم و ویتامین B6است. منگنز کمک میکند تا قند خون تنظیم شود و همچنین به بهبود سوخت ساز بدن و جذب کلسیم هم کمک میکند. اسید اسکوربیک یا همان ویتامین ث، برای سلامت انسان فوق‌العاده ضروری است، چون باعث تحریک سیستم ایمنی بدن برای تولید گلبول‌های سفید میشود که خط مقدم دفاعی بدن در برابر بیماریها بوده و همچنین برای تولید کلاژن، ضروری است، کلاژن هم برای تولید سلولی در بدن جهت ترمیم زخم و جراحت، رشد عضله، ترمیم رگ‌های خونی و تولید بافت، لازم است.
گردش خون
زعفران می‌تواند به‌عنوان یک افزاینده انرژی موثر عمل کرده و با افزایش گردش خون‌تان، متابولیسم بدن‌تان را هم بیشتر کند. وجود مقادیر زیادی از آهن در زعفران، یعنی اینکه این گیاه می‌تواند مقدار گلبول‌های قرمز خون‌تان را افزایش دهد و در نتیجه موجب بیشتر شدن گردش خون و اکسیژن‌رسانی به سیستم‌های اندامی برای سوخت و ساز سالم‌تر و پیشگیری از علائم کم‌خونی شود.
سلامت قلب و فشارخون
به‌نظر می‌رسد، بهبود سلامت قلب، امروزه، یکی از اهداف اصلی درسلامت انسان است، و یکی از راه‌های ساده برای تامین این هدف، افزایش مصرف پتاسیم می‌باشد. پتاسیم، به‌عنوان یک رگ‌گشا، استرس و فشار روی رگ‌های خونی و شریان‌ها را کاهش داده و اجازه می‌دهد فشارخون، تنش و فشار روی سیستم قلبی و رگی را تخفیف دهد، که در نهایت از رخ دادن مواردی چون تصلب شرایین، حملات قلبی و سکته مغزی پیشگیری میشود.
دیابت
مقادیر چشمگیری از منگنز می‌تواند به بدن در بهینه‌سازی میزان قند خون کمک کند. دیابت، یکی از خطرناک‌ترین و شایع‌ترین بیماریها در دنیای امروز است، که در کل دنیا میلیون‌ها نفر را درگیر کرده‌است. شما می‌توانید با کنترل میزان قندخون، انسولین و گلوکز، از ایجاد زمینه برای دیابت نوع دوم جلوگیری کرده یا اگر از این بیماری رنج می‌برید، علائم آن را کنترل نمایید.
اضطراب و وضعیت روحی
گفته میشود که زعفران، افسردگی خفیف را فرونشانده و وضعیت روحی را در آنهایی که مدام زعفران مصرف می‌کنند، بهبود می‌دهد. ترکیبات بسیار فعال موجود در زعفران، تاثیراتی روی سیستم غدد درون‌ریز داشته و می‌تواند در تشدید رهاسازی هورمون‌هایی که منجر به حفظ سلامتی و شادی می‌شوند، موثر باشد. همین تاثیر مشابه در زنان به‌عنوان عاملی برای افزایش میل جنسی عمل میکند. همچنین مطالعات فراوان نشان داده، زعفران، یک داروی ضدافسردگی طبیعی است.
استحکام استخوان
بعضی از مواد معدنی و ترکیبات ارگانیک موجود در زعفران، موجب جذب بیشتر و بهتر مواد مغذی به‌ویژه کلسیم میشود. با افزایش میزان کلسیمی که بدن ما می‌تواند از طریق غذا جذب نماید، شانس بهتری در تقویت تراکم موادمعدنی استخوان‌مان و درنتیجه پیشگیری از بیماری‌هایی چون پوکی استخوان و سایر بیماریهای مربوط به بالا رفتن سن خواهیم داشت.
عملکرد عصبی
ویتامین‌های گروه ب، معمولا یکی از چیزهایی است که در سلامت انسان مورد غفلت قرار می‌گیرد، اما نقشی اساسی در عملکرد اعصاب درتمام بدن دارد. حجم بالای ویتامین ب۶ یافته شده در چاشنی زعفران، می‌تواند به عملکرد بهتر سیستم عصبی کمک کرده و از بعضی از اختلالات کشنده و خطرناکی که از عملکر ضعیف سیستم عصبی ناشی میشود، جلوگیری کرد.
خواص ضد درد
تسکین درد، همیشه یکی از خواص ارزشمند یک گیاه یا داروی طبیعی است، و ترکیب متغیر سافرانال موجود در زعفران، به‌عنوان آرام‌بخش و مسکن برای خیلی از بیماران عمل میکند. این تاثیر آرامش‌بخشی، می‌تواند به تسکین درد، کاهش اضطراب و استرس، بهبود عادات خواب و به‌طور کلی آرامش ذهن و جسم کمک کند که همیشه یک اتفاق خوب است!
پیشگیری از سرطان
زعفران با دارابودن بیش از صد ترکیب متفاوت، خواص آنتی اکسیدانی فراوانی از خود نشان داده است. ترکیبات آنتی اکسیدانی متفاوتی در زعفران وجود دارد که بسیاری از آنها رادیکال‌های آزاد را در بدن پیدا کرده و خنثی می‌کنند، رادیکال‌های آزاد، تولیدان جانبی متابولیسم سلولی هستند که می‌توانند منجر به تغییر سلولهای سالم یا نابودی‌شان شوند. زعفران می‌تواند سیستم عمومی ایمنی را تقویت کرده و در موارد خاص‌تر، از گسترش سرطان در بدن جلوگیری نماید. بر اساس نتایج این بررسی بنظر می رسد که استفاده از زعفران، از بروز توالی های ژنی سرطان زا جلوگیری می كند و در ترمیم مولكول های دی ان ای آسیب دیده تاثیر بسزایی دارد.
تاثیرات گوارشی
یکی از کهن‌ترین و شناخته‌شده‌ترین کاربردهای زعفران، برای دل بهم‌خوردگی و نفخ زیاد است. طبیعت ضد درد و ضد التهاب زعفران، به آرام کردن درد معده و کاهش التهاب کمک میکند و در نتیجه موجب بهبود یبوست، کاهش نفخ، قولنج و دل پیچگی و التیام بیماریهای جدی‌تر مانند زخم معده میشود.
ورم و التهاب
کرم و روغن زعفران، به‌عنوان ابزاری رایج در ماساژ، از ترکیبات این گل می‌تواند درد را در سراسر بدن از بین برده وموجب آرامش شود. زعفران برای افرادی که از آسیب‌های ورزشی، آرتریت، نقرس و سایر بیماریهای التهابی رنج می‌برند، درمانی شگفت‌انگیز است. همچنین، برای درمان موضعی کبودی و کوفتگی و زخم‌ها، ترکیبات آنتی‌اکسیدانی سریع‌العمل موجود در زعفران، می‌تواند به تسریع فرایند التیام‌بخشی کمک کند.
خواص ضد افسردگی و تقویت حافظه زعفران
مصرف زعفران در پیشگیری از بروز افسردگی موثر است. بر اساس تحقیقات امروزی نیز نتیجه گرفته شده است که زعفران دارای خواص ضد افسردگی است و این در حالی است که بر اساس تب سنتی به زعفران خواص فرح بخشی و خنده آوری نیز نسبت داده اند. بر طبق نتایج این تحقیقات استفاده از زعفران در غذا و نوشیدن حداقل یك فنجان چای زعفران برای تمدد اعصاب توصیه می شود. زعفران افزایش دهنده تمرکز حواس است و در پیشگیری از آلزایمر و پارکیسون موثر می باشد زعفران در درمان دردهای عصبی و کم خوابی موثر می باشد.
زعفران عامل پیشگیری از کاهش دید در سالخوردگی
بر اساس تحقیقات مرکز دانشگاهی ایتالیا زعفران در تنظیم کارکرد سلولهای بینایی موثر است و سلولهای بینایی را در مقابل آسیبها محافظت می کند و از پیشرفت بیماریهای چشم جلوگیری می کند و موجب احیای سلولهای آسیب دیده چشم می شود. زعفران در درمان اختلالات لکه زرد شبکیه که در سنین سالخوردگی ایجاد می شود موثر است. مصرف زعفران در رژیم غذایی از پیشرفت بیماریهای ژنتیک چشم جلوگیری می کند و به همین علت مصرف متعادل آن به سالخوردگان و افراد مبتلا به بیماری های چشم توصیه می شود.
مضررات مصرف بی رويه زعفران
مصرف زعفران در دوزهای بالا می‌تواند خطرات بالقوه داشته باشد، چون تجمع زیاد عناصر بسیار فعال موجود در زعفران، می‌تواند طیفی از تاثیرات گوناگون روی بدن داشته باشد. با این وجود، در دوزهای کمتر( مثلا در وعده‌های غذایی یا به شکل قرص‌های مکمل)، عوارض جانبی خاص یا خصوصیات آلرژیک مشاهده نشده است. بعضی از تاثیرات جانبی گزارش شده، شامل خشکی دهان، سرگیجه، تهوع، اضطراب، احساس خستگی، و تغییراتی در اشتها و ذائقه می‌باشد، اما این علائم بسیار نادر هستند. مثل همیشه، پیش از افزودن یک عامل جدید و جدی به رژیم گیاهی‌تان، با یک پزشک یا گیاه‌شناس دانش آموخته مشورت کنید.
همانطور که گفته شد مصرف بی رويه زعفران مضر می باشد و باعث کاهش فشار خون و رقیق شدن بیش از حد خون، استفراغ، كاهش ضربان قلب، خون ريزي از بيني، خون ریزی از پلك ها و لب و موجب سر گيجه، بي حالي، زردي پوست و عوارض خطرناك ديگر می شود که این عواقب حتی می تواند منجر به مرگ شود.
زعفران عامل سقط جنین و یا برطرف کننده سخت زایی
رقیه و سحر کامران سامانی در پژوهش خود با موضوع درمان سخت زائی با مصرف زعفران در همایش زعفران داروی گیاهی هزاره سوم ارائه شد، نشان دادند که خوردن زعفران در زمان حاملگی، شخص را برای زایمان آسان آماده می کند. بر طبق پژوهش آنان مصرف زعفران در دوران بحرانی بارداری یعنی سه ماه اول که دوران تشکیل اندام‌ها ست می‌تواند به جنین صدماتی وارد نماید. مصرف زعفران در سه ماه اول حاملگی باعث افزایش هورمون پروستاگلاندین در رحم شده و اثرتحریکی مستقیم روی عضلات صاف رحم دارد و در نتیجه احتمال سقط جنین را به همراه دارد اما مصرف متعادل آن پس از سه ماه اول دوران بارداری مفید است و مادر را برای زایمان آسان آماده می کند. زعفران موجب خاصیت ارتجاعی در نسوج رحم می گردد و زایمان را آسانتر می سازد.
زعفرانی که پس از سه ماه اول حاملگی مصرف شده است تاثیر خود را چند ساعت قبل از زایمان با شروع شدن درد و با دریافت عصبی گیرنده های درد و تولید هورمون پروستا گلاندین که درهنگام وضع حمل باعث انقباض ماهیچه های دیواره رحم می‌شوند و اثرتحریکی مستقیم روی عضلات صاف رحم و اثر شل کنندگی سرویکس دارد می گذارد بنابراین با مصرف صحیح زعفران میزان پروستا گلاندین در رحم در زمان تولد نوزاد را افزایش داد و از سخت زائی جلوگیری کرد.
مقدار مناسب و مجاز مصرف زعفران در ماه
مصرف سه گرم زعفران برای هر نفر در ماه بسیار سالم و سودمند می باشد و مصرف بیش از 5 گرم آن برای هر نفر در ماه مضر می باشد. اما مصرف 10 گرم زعفران در يك وعده غذائی می تواند منجر به مرگ انسان گردد.
نگهداری از زعفران
زعفران را بايد دور از نور و رطوبت نگهداری کرد زعفران را درظروف شيشه اي يا فلزي دربسته نگهداري نمایید. بهترین ظروف نگه داری زعفران در درجه اول ظروف فلزی و بعد ظروف شیشه ای رنگی است. ظروف پلاستیکی برای نگه داری مناسب نیستند، زیرا در مدت کوتاهی اسانس آن کم شده و از مرغوبیت آن کاسته می شود. . شاهد آن شعر خاقانی است که می گوید
گر کسی را زعفران شاید فزاید گو فزای
چون تو با غم خو گرفتی زعفران کس مخور
توجه داشته باشید اسانس زعفران قابل تبخير شدن است، بنابر این درب ظرف زعفران را ببندید درصورت باز ماندن درب ظرف زعفران اثرات داروئی و کیفیت آن كاهش می یابد.
مصارف زعفران
زعفران به مواد غذایی عطر و رنگ مخصوص می دهد و به همین جهت از زعفران در صنايع غذایی مانند سوسیس سازی، در شيرينی سازی مانند تهیه پودرهای کیک، در داروسازی مانند داروهای ضد افسردگی، در نساجی مانند رنگ کردن پارچه های ابریشمی، در تولید مشروبات الکلی و غیر الکلی بعنوان طعم دهنده طبیعی و در صنايع لبنی و غیره استفاده می شود.
همچنین عصاره ی زعفران که به نام "Swedish bitters" معروف است، توسط کارخانجات زیادی تهیه و به بازار عرضه می شود.
تحقیقات جدید در مورد زعفران
به نقل از آقای دکتر محمد حسین صالحی در تحقیقاتی که به تازگی در آمریکا صورت گرفت، نشان داده شده است که کروستین موجود در زعفران در نخاع، فشار خون، ادم مغزی و پاپیلمای پوست در حیوانات اثرات مثبت و ارزنده ای ایجاد کرده است. تحقیقات دیگری نشان داده است که زعفران اکسیژن پلاسما را افزایش داده و دارای اثرات ضدسرطان می باشد.
تحقیقات دیگری نشان داده است که زعفران می تواند باعث کاهش تری گلیسریدها و کلسترول گردد. همچنین مطالعاتی در اسپانیا نشان داده است که کاهش امراض قلبی در قسمتی از این منطقه احتمالاً مربوط به مصرف دائم از زعفران می باشد.
مهمترین اثرات گزارش شده زعفران:
ضددرد، ضد افسردگی، ضد سم، ضد ادم، ضد اکسیدان، ضدعفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد نفخ، ضد تومور، تقویت کننده قوای جنسی، مقوی قلب، خنثی کننده رادیکال های آزاد، سقط کننده، معرق، هضم کننده غذا، قاعده آور، خلط آور، بند آورنده خون، کاهش دهنده کلسترول، کاهش دهندهپُرفشاری خون، نارکوتیک (مخدر)، مقوی اعصاب، محافظ اعصاب، مسکن، محرک، مقوی معده، مقوی رحم.
نکات قابل توجه:
1- با توجه به قیمت بالای زعفران متأسفانه گاهی تقلباتی در عرضه ی آن صورت می گیرد. یکی از مهم ترین تقلبات زعفران جا زدن گل رنگ می باشد. این گیاه به نام عمومی زعفران آمریکایی (American saffron) می باشد که از نظر ترکیبات و آثار کاملاً با زعفران تفاوت داشته ولی از نظر ظاهری به هم شباهت دارند.
2- تقلبات زعفران را می توان به خوبی با روش های میکروسکوپی و یا تجزیه و تشخیص اسانس (رایحه آن) شناسایی کرد.
3- برای بهتر پودر شدن زعفران توسط آسیاب های کوچک بهتر است به حدود 1 تا 5 گرم آن یک یا دو حبهقند اضافه نموده و همچنین می توان زعفران را در هاون کوچک که اکثرا از مرمر ساخته شده، به طور مستقیم نرم و پودر کرد.
4- در تحقیقاتی که توسط صالحی سورمقی و همکاران در سال 1375 در دانشکده داروسازی تهران بر روی اسانس زعفران انجام شد، اجسام مهم موجود در آن شامل سافرانال 2 درصد، پنتان 8 درصد، پنتانول 7 درصد، بوتانوئیک 25 درصد و بتاالمن، 5/3 درصد گزارش شدند. نکته بسیار با اهمیت این که ماده سافرانال که به عنوان یک ماده سمی تلقی می شود، در زعفران ایرانی بسیار کم و یا وجود ندارد در حالی که درصد این ماده در بعضی زعفران های نقاط دیگر جهان نسبتا بالا می باشد. این نکته ارجحیت زعفران ایران بر دیگر انواع را روشن می سازد.
5- برای کاربرد زعفران در غذاها و یا نوشیدنی ها می توان به طور مستقیم از پودر آن استفاده کرد و یا بر روی پودر آن ابتدا کمی آب ولرم افزود و پس از چند دقیقه خیس خوردن، آن را با قاشق کمی هم زد و سپس اضافه نمود.
6- زعفران های مختلفی در دنیا وجود دارند از جمله: زعفران گاتینه در اتریش؛ زعفران کوزانی در یونان؛ زعفران اسپانیایی که شباهت زیادی به زعفران های آسیایی و ایرانی دارد؛ زعفران ایران و هند که شبیه به هم هستند.
با توجه به نکاتی گفته شد، بهتر است به این موضوع اشاره کنیم که چگونه زعفران اصل را بشناسیم؟
زعفران از جمله محصولاتی است که مشتری باید تمام حواسش را در حین خرید جمع کند تا بهترین نوع را انتخاب کند. این درحالی است که «گلرنگ» و حتی ریشک ذرت شکل و ظاهری مشابه زعفران داشته و برخی از کاسبان سودجو، آن را به‌جای زعفران اصل به مشتری می‌فروشند.
تقلب های موجود در فروش زعفران
تقلب در فروش زعفران
چون زعفران بسیار گران‌قیمت می‌باشد، از قدیم سوداگران حقه باز در آن دستکاری می‌کردند و مجازات تقلب در زعفران گاهی حکماعدام داشته‌است. مهمترین تقلبی که به عنوان زعفران صورت می‌گیرد گل رنگ می‌باشد که شباهتی به زعفران دارد و می‌تواند ایجاد رنگ زرد کند. گاهی برای اضافه شدن وزن به آن روغن یا آب نبات و عسل افشانه می‌کنند
ـ رنگ کردن خامه زعفران با رنگ موجود در کلاله یا رنگ های شیمیایی سنتزی.
ـ اضافه کردن برخی مواد که از لحاظ ظاهری مشابه کلاله های زعفران است مانند گلرنگ.
ـ افزودن رنگ های مصنوعی به زعفران جهت افزایش قدرت رنگی آن.
در همین حال اعمال کم فروشی در وزن زعفران نیز از دیگر روش های تقلب است. اضافه کردن نمک و شکر به زعفران جهت افزایش جرم آن در این نوع تقلب وجود دارد. لذا یکی از راه های تشخیص زعفران اصل مزه کردن آن است که باید دارای طعم تلخ باشد، ولی اگر طعم آن شیرین یا شور باشد یعنی به آن نوعی نمک یا شکر اضافه کرده اند.
با این حال در مجموع کسانی که این محصولات تقلبی را می فروشند، بسته بندی آنها فاقد مشخصات کامل و صحیح تولید کننده است. بنابراین به طور کلی توصیه می شود با وجود موارد زیاد تقلب در زعفران و تشخیص سخت آن برای عموم، حتما از زعفران هایی که دارای مجوز رسمی از اداره نظارت بر مواد غذایی بوده، تهیه کنید. بدیهی است که برای حصول اطمینان باید آرم پروانه ساخت را روی بسته بندی محصولات مشاهده کنید.
راه شناسایی زعفران تقلبی و زعفران اصل
تشخیص زعفران های اصلی از روی سرشاخه کلاله زعفران ساده ترین روش محسوب می شود، چراکه سرشاخه های کلاله زعفران سه شاخه و قسمت بالای آن شیپوری بوده که هرچه پایین تر می آید باریک تر می شود ضمن این که دارای مقداری طعم تند است، البته چنانچه زعفران ها پودرشده باشند فقط با دستگاه های آزمایشگاهی قابل تشخیص است. با این حال روش های دیگری نیز برای این امر وجود دارد.
روش اول: تفاوت ظاهری گیاهان: ریشک ذرت مستقیم، ولی پرچم زعفران انحنا دارد.
روش دوم: تکه های زعفران را روی شعله گاز قرار داده در این حالت زعفران خالص به رنگ بنفش یا نارنجی در می آید که به پتاسیم آن مربوط می شود. اما در مورد زعفران تقلبی رنگ زرد ایجاد می شود.
روش سوم: اگر تارهای زعفران را بین کاغذ کاهی (کاغذ روزنامه) بگذاریم و کمی فشار دهیم نباید لکه چربی باقی بگذارد. اگر چنین باشد به احتمال قوی آن زعفران تقلبی است.
یک توصیه بهداشتی
در زمان خرید زعفران به نوع بسته بندی و مشخصات درج شده روی بسته ها از جمله داشتن شماره پروانه ساخت و بهره برداری از وزارت بهداشت و درمان، تاریخ تولید و انقضا و آدرس کارخانه تولید کننده توجه کنید.
شاید برای شما خوانندگان عزیز سایت ناگهان جذاب باشد که بدانید زعفران چگونه کاشته میشود؟
طریقه کاشت زعفران:
خاک مناسب پرورش زعفران
از آنجایی که پیاز زعفران مدت نسبتا زیادی (7 - 5 سال) در زمین می‌ماند. خاک زمین باید سبک یا ترکیبی از شن و رس باشد که پیاز بتواند در این مدت علاوه بر تامین مواد غذایی ، در مقابل شرایط خاص منطقه‌ای نیز مقاومت نماید. بنابراین جهت رشد و نمو مناسب گیاه و تولید محصول مرغوب و مطلوب زمینهای حاصلخیز و زهکشی شده بدون درخت با خاک (لومی ، لیمونی ، رسی و شنی) و آهک‌دار که PH آن بین 8 - 7 باشد بر زمینهای شور ، فقیر و مرطوب ، اسیدی ترجیح داد. زعفران در زمینهایی که دارای قلوه سنگ یا علفهای هرز یا مواد آلی پوسیده نشده باشد محصول خوبی نمی‌دهد.
تهیه زمین
در تهیه زمین به منظور کاشت زعفران لازم است توجه و دقت خاصی معمول شود ابتدا در فرصتهای مناسب در پائیز یا زمستان زمین مورد نظر را شخم عمیق می‌زنند درصورتی که شرایط مناسب نبوده یا دسترسی به تراکتور مقدور نباشد می‌توان شخم را در پایان بهار یا اوایل تیرماه نیز انجام داد. در زراعت مکانیزه زعفران زمین را در پاییز سال قبل از کشت با گاو آهن شخم عمیق می‌زنند در بهار پس از قطع بارانهای بهاری خاک را با انجام شخم متوسط ضمن سله شکنی از وجود علفهای هرز پاک می‌کنند در مرداد یا شهریور پس از پخش 80 - 40 تن کود حیوانی و 200 کیلوگرمفسفات آمونیوم زمین را به صورت فارو درمی‌آورند و برای کشت آماده می‌کنند.
انتخاب پیاز و زمان کشت زعفران
احداث مزارع جدید زعفران فقط بوسیله پیاز آن مقدور و معمول است. بنابراین تهیه و انتخاب پیاز مرغوب جهت کاشت در ایجاد و گسترش کشت حائز اهمیت است. پیاز زعفران را می‌توان از خاک درآورد به انبار یا مزرعه دیگری منتقل نمود، با توجه به دوده خواب یا استراحت پیاز که از اواخر اردیبهشت ماه تا اواخر مرداد ادامه دارد می‌توان در این فاصله نسبت به بیرون آوردن پیاز اقدام کرد. بهتر است پیازها پس از بیرون آوردن از زمین کاشته شوند تا پیازها ضمن ادامه استراحت در زمین جدید مستقر شوند. از بیرون آوردن پیازها در اواخر مرداد به بعد باید خودداری کرد چون در این موقع بعضی از پیازها ممکن است برای ریشه دادن و جوانه زدن آماده باشند.
هر قدر فاصله بیرون آوردن پیازها تا کاشت کمتر باشد بهتر است با وجود این پیاز زعفران را برای مدت چند ماه در محل سرد و خشک با ارتفاع 30 - 20 سانتیمتر می‌توان به صورت پخش شده نگهداری نمود ولی این امر باعث عدم توسعه فیزیولوژیکی گلها شده و باردهی سال اول کشت را شدیدا کاهش می‌دهد. پیاز زعفران را از موقع خزان بوته می‌توان کشت نمود ولی بهتر است از کاشت پیاز در اواخر تیر و اوایل مرداد خودداری شود زیرا در این موقع هوا و زمین بسیار گرم است و بیم آن می‌رود که رطوبت پیاز موقع جابجای از بین رفته و به آن صدمه وارد شود. بر اساس تحقیقات انجام شده توسط مرکز پژوهشهای صنعتی خراسان بهترین زمان کشت خرداد ماه می‌باشد.
عملیات کاشت پیاز زعفران
برای کاشتن پیاز زعفران ابتدا چاله‌های یک ردیف را با بیل درمی‌آورند و در داخل هر چاله از 15 - 3 پیاز قرار می‌دهند. عمق کاشت پیاز 20 - 15 سانتیمتر در نظر گرفته و در موقع کاشت سر پیازها باید رو به بالا قرار گیرد. پیازها در عمق 20 سانتیمتری در زمستان از سرما و یخبندان و سایر تنشهای محیطی و در تابستان از گرما زدگی مصون می‌مانند. برای کاشت زعفران 5 - 4 نفر شرکت می‌کنند به این ترتیب که یک نفر با بیل چاله‌ها را درمی‌آورند دو نفر پیازهای قابل کشت را به صورت دسته‌های 3 تا 5 یا 15 تائی انتخاب می‌کنند.
نفر چهارم پیازها را در داخل چاله‌ها قرار می‌دهند و بقیه نفرات کار خود را ادامه می‌دهند تا تمام زمین کاشته شود. سرانجام سطح مزرعه را که نا مسطح شده با بیل یا ماله‌ای که صاف و فشرده می‌سازند تا پیازها به خاک بچسبد. زمین کشت شده به همین صورت تا موقع آبیاری پائیزه رها میشود قبل از آبیاری در حدود 20 - 10 تن کود حیوانی کاملا پوسیده با بیل در سطح زمین پخش می‌نمایند. پس از انجام عمل کاشت روی شیارها را با ماله پوشانده و زراعت ردیفی به نظر می‌رسد.
آبیاری
پس از پایان کاشت پیازهای زعفران که حداکثر تا آخر شهریور ماه طول می‌کشد حدود 15 تا 10 روز بعد از کاشت اقدام به آبیاری مزرعه می‌نمایند. در نقاط مختلف خراسان بسته به وضعیت آب و هوایی منطقه از اواسط مهر ماه تا دهه اول آبان آبیاری زعفران شروع میشود. با توجه که گل کردن زعفران تا حدودی تابع آب اولیه می‌باشد لذا برای اینکه برداشت زعفران با مشکل مواجه نشود آب اول را در بین قطعات با فاصله چند روز تقسیم می‌کنند تا بدین وسیله دوران اوج گلدهی قطعات با یکدیگر همزمان نباشد. آب اول زعفران خیلی مهم است و تمام نقاط زمین باید بطور کافی و یکنواخت آب بخورد تا گلهای یک قطعه با هم و هم زمان بیرون آیند.
بعد از گاورو شدن مزرعه برای سله شکنی از کج بیل و چهار شاخ فلزی یا گاو آهن ایرانی با عمق کم استفاده میشود متعاقب آن زمین را ماله می‌کشند. سله شکستن زمین باعث میشود که جوانه‌های گل با سهولت بیشتری از خاک بیرون آمده و رشد قوی و مطلوبی داشته باشند. پس از آبیاری اول به فاصله 20 - 15 روز بعد از آن اولین گلهای زعفران ظاهر می‌شوند بدیهی است که مزرعه زعفران در سال اول محصول قابل توجهی نمی‌دهد. از اوایل فروردین تا زمانی‌که رنگ برگها به زردی مایل شود هر 12 - 6 روز یکبار آبیاری انجام می شود. بعد از وجین یک نوبت آبیاری به تاخیر بیفتد تا علفهای هرز از بین رفته و مجددا سبز نشوند. آب آخر در درشت شدن پیاز موثر است.
سله شکنی
بعد از آبیاری اول به محض گاورو شدن زمین سطح مزرعه باید سله شکنی شود بنحوی که پیازها صدمه نبینند بهترین وسیله سله شکنی کج بیل و بیل شیار دار و گاو آهن ایرانی و کولتیواتر است. سله شکنی باعث میشود که گلها به آسانی از خاک بیرون آمده و کود حیوانی با خاک مخلوط گردد. در مواقعی که زارع نتوانسته باشد به زمین خود کود دهد قبل از اجام آبیاری می‌توان کود لازم را در سطح خاک پخش نموده و با شخم سطحی با خاک مخلوط نمود و بعد از این عمل که در واقع حکم سله شکنی را دارد جهت هموار نمودن زمین و چسباندن خاک به پیازها زمین را ماله می‌کشند.
وجین علفهای هرز
علفهای هرز از طریق رقابت با گیاه زعفران از نظر آب و مواد غذایی و نور خورشید سبب کاهش محصول میشود علاوه بر این ممکن است در مراحل کاشت و برداشت زعفران مزاحمتهایی ایجاد و میزبان تعدادی از بیماریها و حشرات و بخصوص نماتد باشد. وجین مزرعه در هر موقع که علفهای هرز رشد کردند ضروری است. در مزارع زعفران اولین وجین بعد از آبیاری دوم انجام و این وجین باعث از بین رفتن علفهای هرز مزرعه زعفران می‌گردد.
بطور معمول اولین وجین زعفران بعد از برداشت گلها و دومین آن در صورت لزوم به فاصله در حدود یک ماه قبل از آب سوم انجام میشود. در مورد مبارزه شیمیایی با علفهای مزرعه باید توجه کرد که چون اثر این علف کشها بر روی گیاه آزمایش نشده لذا باید به هنگام رشد بوته‌های زعفران از مصرف علف‌کش‌های شیمیایی خودداری شود.
پس از کاشت و برداشت محصول لازم است سخنان رئيس اتحاديه صادر كنندگان زعفران ایران در مورد بسته بندى بشنوید:
بسته بندى زعفران ایران بايد بهداشتى، داراى كشور مبدأ، تاريخ توليد و انقضا، نام شركت توليد كننده و نام محصول باشد.
نيمى از زعفران ایران به نام امارات و اسپانيا!
حدود ٥٠ درصد از اين محصول پس از صادر شدن به كشورهايى مانند امارات و اسپانيا مجددا به نام آن به كشورها بسته بندى شده و به كشور هاى مقصد صادر مى شود. كشور اسپانيا زعفران ايران را به صورت فله اى خريدارى مى كند و با بسته بندى و نام كشور خود به ساير كشورها صادر مى كند و خود را در جهان معرفى مى كند.
كشورهاى خواهان زعفران ایران:
هر كشورى كه ارزش زعفران را بشناسد به دنبال زعفران ايران مى رود. آمارها نشان مى دهد كه كشورهاى تركيه، چين، امارات، اسپانيا و كشورهاى حاشيه خليج فارس جزو بزرگ ترين وارد كننده هاى زعفران ايرانى هستند.
سود مالى كشور با طلاى خوراكى:
كشور ايران با زعفران با ارزشى كه دارد و هزينه هاى پايين حمل و نقل آن مى تواند يكى از بهترين موارد صادراتى براى كشور باشد كه ارز قابل قبولى را به در آمد كشور اضافه كند. براى اينكه كشور بيشترين سود مالى را به همراه داشته باشد بايد يك سيستم نظام مند و برنامه ريزى درست داشته باشد.
آيا قصد سوغاتى دادن داريد؟
يكى از زيباترين كارهايى كه انسان مى تواند انجام دهد سوغاتى دادن است، چه بهتر كه سوغاتى يك طلاى خوراكى باشد كه مى توان آن را از شهرستان هاى تربت حيدريه، باخزر، گناباد، سبزوار در استان خراسان رضوى، بيرجند در استان خراسان جنوبى و به تازگى در استان هاى فارس، كرمان و لرستان تهيه كرد.
علاوه بر تمام مطالبی که گفته شد باید بدانید یکی دیگر از موارد مصرف زعفران، ماسک صورت آن است که بی اندازه برای پوست مفید می باشد.
ماسک صورت زعفرانیک راه طبیعی و موثر برای مراقبت از پوست است. این ماسک تنها در عرض چند دقیقه آماده می شود و تهیه آن ساده و آسان است این ماسک پوست را خنک و با طراوت میکند
زعفران برای آشپزخانه ایرانی‌ها مثل طلا ارزشمند است. زعفران از قدیم الایام و قرنهای متوالی برای طعم و بوو رنگ غذا مشهور بوده است و الحق و انصاف هم طعمی که زعفران به غذا می‌دهد با هیچ ادویه دیگری جایگزین نمی‌شود. اما آیا می‌دانستید که زعفران چه خواص فوق‌العاده‌ای برای پوست دارد؟
به نقل از سایت زنجفیل دات کام، زعفران باعث رنگ شفاف پوست میشود، در مصر باستان ماسک مورد علاقه ملکه کلئو پاترا ماسک زعفران بوده است. زعفران چروک‌های صورت را محو می کند و مهمتر آنکه برای بهبود آکنه و جوش صورت از آن بسیار استفاده میشود. خیلی از کرم‌های گران قیمت شب و روز از این ترکیب برای رفع چین و چروک صورت و از بین بردن جای جوش صورت استفاده می کنند. درست است که قیمت زعفران هم بالاست اما در مقایسه با کرم‌های مختلف بهداشتی مبلغ بسیار کمی است. مشکل خیلی‌ها که می گویند ماسک‌های خانگی روی پوست ما اثر ندارد این است که چون پول زیادی برایش خرج نمی کنند درمان را ادامه نمی دهند تنها با یک یا دو بار استفاده از ماسک بی‌حوصله می‌شوند اما صرف هزینه های گزاف برای خرید انواع کرم‌ها آنها را مجبور می کند که مدام استفاده کنند اگر همین پشتکار را برای داروهای خانگی داشته باشند نتیجه‌ای صدها برابر بهتر می‌بینند.
ماسک شیر و زعفران برای جوان‌سازی پوست بسیار معروف است کافی است یک قاشق غذاخوری شیر را با یک قاشق چایخوری زعفران مخلوط کنید دو قطره روغن گل شمعدانی هم اضافه کنید و به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه روی صورت بگذارید بماند برای اینکه مواد از روی پوست نریزد اسفنج را به پوست خود با ضربه های آهسته بزنید تا آبش را بگیرد.
بعد اسفنج را خیس کرده و مواد را بعد از نیم ساعت از صورت پاک کنید با آب ولرم شستشو دهید سعی نکنید که با مالاندن ماسک روی صورت زردی آن را بگیرید بعد از ۲ ساعت خودش پاک میشود اگر عجله دارید با ترکیب ماست و جو پرک پوست را ماساژ دهید تا پوست سفید شود.
برای از بین بردن جای جوش صورت هم ماسک زعفران بسیار مفید است.
یک قاشق چایخوری زعفران
یک قاشق غذاخوری ماست و یا خامه ترش
یک قاشق چایخوری عسل
۳تا ۴ قطره روغن یلانگ یلانگ یا روغن نارگیل(اختیاری)
ترکیب را خوب مخلوط کنید و روی پوست صورت وگردن خود بمالید اگر نمی‌خواهید دستانتان رنگ بگیرد از فرچه نرم استفاده کنید. به مدت نیم ساعت بگذارید بماند. بعد از نیم ساعت با یک اسفنج و یا ابر آرایشی مواد را از روی صورت پاک کنید و با آب ولرم صورت را بشویید. مانند ماسک قبل نگران زردی نباشید و اگر عجله دارید با جو پرک و ماست لایه‌برداری کنید.
از همه ی این ها که بگذریم نمی شود حرف از زعفران باشد اما به دستور غذاهایی که زعفران نقش مهمی در آنها دارد بی توجه باشیم!
در ابتدا بهتر است به روش های به عمل آوردن زعفران در آشپزی اشاره کنیم
دم کردن زعفران
مقدار یک قاشق چایخوری زعفران خشک شده رو کاملا پودر کنید و در یک قوری کوچک که حاوی حدود یک استکان آب جوش هست بریزید و درش رو بذارید. مثل چای اون رو روی حرارت غیر مستقیم کتری یا سماور قرار بدید تا در طول 20 دقیقه تا نیم ساعت به آرامی رنگ پس بده و غلیظ بشه. از این مایع میتونید برای خوش طعم و رنگ کردن غذاها و پلو ها استفاده کنید. همچنین میتونید مقدار 3/1 قاشق چایخوری زعفران رو در یک قوری به همراه چای قرار بدید تا دم بکشه و به همرا نبات یک چای زعفران خوش عطر و طعم نوش جان کنید.
در روش دوم به اندازه کافی پودر زعفران را در یک ظرف ریخته و چند تکه یخ را روی آن قرار دهید و در دمای اتاق بگذارید،با آب شدن تدریجی یخ‌ها،رنگ زعفران در آب صفر درجه از زعفران بیرون آمده و در آب حل میشود. این رنگ هم خوشبو تر و هم خوشرنگ تر از روش سنتی آب جوش و دم کردن است.
میزان یخ مورد استفاده ،بستگی به میزان پودر زعفران شما دارد.مثالا برای نصف قاشق چای خوری پودر زعفران، دو تکه یخ در ابعاد یخ‌های تولیدی یخ ساز یخچال‌های خانگی کافیست. اگر به میزان بیشتری از رنگ زعفران نیاز داشتید،مقدار پودر زعفران و یخ را با همین تناسب افزایش دهید.
می‌توانید این محلول را دریک ظرف دربسته مناسب و بهداشتی در فریزر نگهداری کنید و مطمئن باشید همیشه رنگ دوست داشتنی زعفران ایرانی آماده برای استفاده است.
در عکس های ذیل، غذا و دسرهایی را مشاهده خواهید کرد که زعفران در طعم و رنگ آن ها نقش بسزایی دارد. به زودی دستور تهیه شان نیز در سایت ناگهان قرار می گیرد.
کیک زعفرانی
جوجه کباب زعفرانی
کوکوی زعفرانی
برنج زعفرانی
دسر گلابی زعفرانی
زولبیا بامیه زعفرانی
کوکی با چای زعفرانی
شله زرد زعفرانی
شیر بادام زعفرانی
بستنی اکبر مشتی زعفرانی
امیدواریم این مطلب مورد توجه شما خوانندگان و همراهان ناگهان قرار گیرد.
گرداوری : تیم سایت ناگهان
هر چیزی که باید درباره زعفران بدانید! (خواص و مضرات زعفران،طریقه کاشت و تشخیص زعفران تقلبی و ...) 
